آب زلال

آبِ زُلال، نام دو منظومه در ادب پارسی از شاعران زیر:

1. شوشتری جزایری

میرمحمد عباس بن علی‌اكبربن محمدجعفر موسوی لكهنوی (1224-1306ق / 1809-1889م). اثر او در زمینۀ اخلاق عملی است. این كتاب در 1307ق / 1890م همراه كتابهای اجناس الجناس و گوهرشاد او در لكهنو به چاپ رسیده است. یك‌بار نیز در مصر چاپ شده است. آقابزرگ تهرانی نام كتاب اخیر او را گوهر شاهوار ضبط كرده است (1 / 2).

2. فیض كاشانی

ملامحسن (1007-1091ق / 1598-1680م). اثر او مختصر است و بیشتر جنبۀ عرفانی دارد. این منظومه به دو جرعه تقسیم شده و هر جرعه دارای سه نفس است. جرعۀ اول خطاب به حق تعالى و جرعۀ دوم خطاب به نفس است. این مثنوی این‌گونه آغاز می‌شود:

یا محیی قلب كل عارف    فیاض زوارف المعارف
ستـــّار معایـب البرایــا    غفــار كبائــر الخطایــا

و چنین خاتمه می‌یابد:

از سرتاپای گوش بادت      وین آب زلال نوش بادت

این منظومه تا به حال به چاپ نرسیده و نسخه‌های خطی آن در كتابخانه‌های مجلس شورای ملی(سابق)، مركزی دانشگاه تهران،‌ سنای سابق، آیت‌الله مرعشی، ملی ملك، دانشكدۀ ادبیات و نیز كتابخانه‌های خصوصی دكتر مفتاح، فخرالدین نصیری امینی و سیدمحمد بن نعمت‌الله جزایری موجود است.

مآخذ

آقابزرگ، الذریعة؛ آیت‌الله مرعشی، فهرست خطی، 2 / 130-131؛ سنای (سابق)، فهرست خطی، 2 / 58-59؛ شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، 17 / 294-296، 21 / 277-278؛ كتابخانۀ مركزی، فهرست خطی، 13 / 3096-3097، 16 / 131؛ مشار، خانبابا، فهرست چاپی فارسی، 1 / 24؛ همو، مؤلفین چاپی فارسی و عربی، 3 / 663-664؛ منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، 4 / 2617.

سیدعلی آل‌داود